B
(31.7.1858 Podvlk – 11.5.1918 Dolná Lipnica).
Słowacki kaznodzieja i patriota.
Urodził się 31 lipca 1858 w Podwilku. Święcenia kapłańskie przyjął 24 czerwca 1881w Spiskej Kapitule. Był wikarym w Sedliackiej Dubovej, Lokci oraz Rabči. W 1889 roku został proboszczem w Lipnici Wielkiej, gdzie pracował przez 29 lat. Był wybitnym przedstawicielem słowackiego ruchu narodowego na Górnej Orawie. Dzięki niemu 600 wyborców zagłosowało w wyborach do parlamentu węgierskiego w 1906 roku na słowackiego posła Ferka Skyčáka. Za jego pośrednictwem wielu Słowaków z Górnej Orawy stało się członkami Stowarzyszenia Św. Wojciecha. Zmarł nagle 11 maja 1918 w Lipnici Wielkiej, gdzie został pochowany. Gazeta Narodowa w nekrologu napisała o nim: „Patriota, cenny człowiek, sercem i z powołania ojciec duchowny, na zawsze zamknął oczy. Zamilkł wymowny język. Odszedł silny i mocny ksiądz. Orawa ma dużą ilość wyszukanych kaznodziejów, ale Bonkowi nie dorówna żaden. Był olbrzymem pracy.”
(4.11.1906 Dolná Lipnica – 1.6.1978 Bratislava)
Słowacka poetka, tłumaczka i artystka.
Urodziła się 4 listopada 1906r. w Lipnici Małej. Studiowała w Pradze, Bratysławie oraz na Sorbonie w Paryżu. Pisała poezję zmysłową, jak również krytyki muzyczne i teatralne. Publikowała w słowackich czasopismach i gazetach, np. w Vatrze, Rozvoju, Slovákowi, Slovenských pohľadov, Slovenskej pravde, czy Živenie, w których między innymi promowała ruch feministyczny. Wraz z małżonkiem, słowackim malarzem akademickim Jankom Alexym, przygotowywali projekty gobelinów. Ilustrowała kilka książek. Była zaangażowana w ochronę zabytków słowackich. Zmarła 1 czerwca 1978r. w Bratysławie.
C
Č
(28.7.1768 Chyžné – 18.11.1814 Detvianska Huta).
Słowacki ksiądz, patriota i członek Słowackiego Towarzystwa Naukowego (Slovenského učeného tovarišstva).
Urodził się 28 lipca 1768 w Chyżnem. Był stryjem prepozyta Kapituły Bańskobystrzyckiej i skarbnikiem Macierzy Słowackiej Tomáša Červeňa. Pracował jako proboszcz w Detvianskiej Hute. Równocześnie angażował się aktywnie w słowackim ruchu narodowym. Był członkiem Słowackiego Towarzystwa Naukowego, które zajmowało się rozpowszechnianiem bernolacztiny. Zmarł 18 listopada w Detvianskiej Hute.
D
Ď
F
G
H
(3.5.1906 Pekelník – 9.9.1971 Lokca) – słowacki ksiądz, pracownik oświatowy i kulturalny.
Urodził się 3 maja 1906 w Piekielniku. Po studiach teologicznych w Spišskej Kapitule pracował jako ksiądz w Malatinej i Lokci, gdzie zasłużył się o rozwój życia kulturalnego i religijnego. Był sekretarzem Stowarzyszenia Świętego Pawła. Publikował artykuły w czasopiśmie Rozvoj. Zmarł 9 września 1971 r. w Lokcy.
Ch
I
J
K
(8.10.1837 Jablonka – 6.6.2012 Szczawnica) – słowacki poeta, artysta oraz pedagog.
Urodził się 8 października 1937 w Jabłonce. Już podczas nauki w Liceum ogólnokształcącym ze słowackim językiem nauczania w Jabłonce pokochał słowacką poezję i jeszcze przed maturą zadebiutował wierszem Rodná reč, która została opublikowana na łamach czasopisma literackiego Smer. Swoje wiersze publikował także w Mladej tvorbe i krajańskim czasopiśmie Život. W Wydawnictwie Towarzystwa Słowaków w Polsce w Krakowie zostały wydane trzy tomiki poezji – Oravské návraty (2005), Dozvuky (2008) a Stopy jesene (2010). Oprócz poezji poświęcał się także twórczości artystycznej, do której inspiracje czerpał zwłaszcza z rodzinnej Orawy, Pienin czy Szczawnicy, która stała się jego nowym domem, jak również z innych pięknych okolic Słowacji. Swoje obrazy wystawiał na ponad stu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kilkunastu miastach Polski. Przy okazji wystaw w Galerii Sztuki Słowackiej Towarzystwa Słowaków w Polsce w Krakowie została wydana publikacja z jego życiorysem i obrazami s nazwą Moje krajinky/Moje pejzaże (2004). Zmarł 6 czerwca 2012 w Szczawnicy, gdzie został pochowany.
L
(15.3.1880 Jablonka – 5.10.1958 Levoča) – słowacki ksiądz, wikariusz Jego Świątobliwości, pedagog.
Urodził się 15 marca 1880 w Jabłonce. Święcenia kapłańskie przyjął 21 czerwca 1903, najpierw pracował w diecezji Vacovskej a od 1920 roku przeszedł do dieciezji Spiskej. W okresie międzywojennym pracował jako nauczyciel w liceum w Lewoczy i został rektor Niższego Seminarium w Lewoczy. W 1938 roku został dyrektorem Liceum katolickiego w Lewoczy. W tym samym roku uhonorowany został godnością wikariusza Jego Świątobliwości. Następnie przeszedł na emeryturę i w 1940 roku powrócił na tereny przyłączone i stał się administratorem w Kacwinie. Po zakończeniu II. wojny światowej wnioskował jako autochton o pozostanie na obszarze przyłączonym do Polski, za co został uwięziony i w wyniku tego wydalony do Czechosłowacji. W 1945 roku mieszkał w Javorine i pomagał w pracach duszpasterskich. Ostatnie lata spędził jako emeryt w Lewoczy, gdzie w 1958 roku zmarł.
M
(23.6.1933 Horná Zubrica) – słowacka artystka i pedagog.
Urodziła się 23 czerwca 1933 w Zubrzycy Górnej. Jest absolwentką Liceum ogólnokształcącego ze słowackim językiem nauczania w Jabłonce, studium nauczycielskiego słowackiej filologii na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie oraz studium wychowania plastycznego na Wydziale Pedagogiczno-plastycznym Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Żyje i tworzy w Zubrzycy Górnej, jednocześnie jej obrazy są bezpośrednio powiązane z rodzinną Orawą. Miała kilkanaście wystaw indywidulanych w Polsce i na Słowacji. Jej obrazy świętych zdobią kościoły w Psarach, Zubrzycy Górnej, Piekielniku oraz Chyżnem. Wybór z jej twórczości był kilkakrotnie prezentowany również w Galerii Sztuki Słowackiej Towarzystwa Słowaków w Polsce w Krakowie, jednocześnie przy tej okazji została wydana publikacja z jej życiorysem i obrazami z nazwą Wybór z twórczości/Výber z tvorby (2006). Jej działalność artystyczna, praca pedagogiczna w kilku szkołach słowackich, jak i działalność społeczna na rzecz krajańskiego ruchu jest między krajanami ze Spisza i Orawy szczególnie ceniona.
N
O
P
R
S
Š
V
(18.12.1861 Horná Lipnica – 16.4.1931) – kanonik, pralat papieski, wikariusz generalny oraz rektor Seminarium Spiskiego.
Urodził się 18 grudnia 1861 w Lipnicy Małej. Teologię studiował w Spišskej Kapitule. Święcenia kapłańskie przyjął 30 czerwca 1884. Wikariuszem był w Slovenskej Vsi, Markušovciach i Námestowie. W 1893 roku przejął probostwo w wolnej parafii Zákamenné, gdzie przepracował 28 lat. Podczas jego proboszczowania została rozpoczęta i dokończona budowa nowego kościoła murowanego w podwójnym stylu neoromańskim, który istniej do dzisiaj. W późniejszym okresie był inspektorem szkolnym, doradcą przy Stolicy Apostolskiej, dziekanem środkowoorawskiego dziekanatu, honorowym kanonikiem oraz sędziom prosynodalnym. W kwietniu 1921 biskup Ján Vojtaššák mianował go za wikariusza generalnego oraz rektora Seminarium Spiskiego w Spišskiej Kapitule. Jozef Vojtíček nigdy nie zapomniał o swojej rodzinnej miejscowości Lipnicy Małej, w której ufundował kapliczkę ku czci św. Józefa a za swoje patrymonium nakazał wybudować nową plebanię. Zmarł 16 kwietnia 1931. Pochowany jest na cmentarzu w Zákamennom.
(6.8.1938 Vyšná Lipnica) – redaktor, pisarz, dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Bratysławie.
Urodził się 6 sierpnia 1935 w Lipnici Małej. Po studiach na Uniwersytecie Komenskiego w Bratysławie pracował jako redaktor w dzienniku Gazeta Rolnicza (Roľnícke noviny) a później przyczynił się do powstania pierwszej biblioteki publicznej naukowej w Nitrze – Centralnej Biblioteki Rolniczej (Ustrednej pôdohospodárskej knižnice). W latach 1975 – 1989 pracował jako kierownik Gabinetu historii i promocji na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Nitrze a po przewrocie został dyrektorem Biblioteki Uniwersyteckiej w Bratysławie, jednocześnie pod jego kierownictwem została zautomatyzowana jej praca. Wydał kilka prac naukowych i publikacji z zakresu informatyki tekstu oraz historii słowackiego szkolnictwa rolniczego. W tłumaczeniu angielskim wydał bullę Industriae Tuae (1992). Uczestniczył też w wydaniu dziesiątków innych publikacji książkowych i jest je autorem ponad czterystu artykułów z zakresu bibliotekoznawstwa oraz informatyki, historii i kultury słowackiej, zwłaszcza z życia i historii Nitry - Nitra starodawna i współczesna (Nitra starodávná a súčasná, 1988) czy Nitrzańskie piekło oraz inne teksty (Nitrianske inferno a iné texty, 2010).
Z
(1.10.1948 Dolná Zubrica) – archeolog, odkrywca największego w Europie skarb grzywien wielkomorawskich.
Urodził się 1 października 1948 w Zubrzycy Dolnej. Jest absolwentem Liceum Ogólnokształcącego ze słowackim językiem nauczania w Jabłonce oraz studiów archeologii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Jest długoletnim pracownikiem Muzeum Archeologicznego w Krakowie. W ramach swojej pracy badawczej znalazł największy w Europie skarb grzywien wielkomorawskich (4212 grzywien o wadze 3630 kg). Na terenie Krakowa prowadził badania ratownicze a przez pewien czas pracował jako miejski konserwator zabytków. W 2009 roku prezydent Rzeczpospolitej Polskiej mianował go członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Jest autorem kilku ekspozycji archeologicznych oraz wielu prac naukowych, które zostały opublikowane w kraju i za granicą.