Towarzystwo Słowaków w Polsce jest stowarzyszeniem słowackiej mniejszości narodowej w Polsce, żyjącej w większości na terenach województwa małopolskiego, w powiecie Nowy Targ i Zakopane, na prastarych ziemiach Spisza i Orawy, które po raz pierwszy włączone zostały w obręb państwa polskiego 28 lipca 1920 r. na mocy decyzji Rady Ambasadorów w Spa (belgijskim kurorcie).

Do Polski włączono wówczas następujące spiskie miejscowości:

gmina Bukowina Tatrzańska (powiat tatrzański):

Czarna Góra (słow. Čierna Hora, węg. Feketebérc), Jurgów (słow. Jurgov, węg. Szepesgyörke), Rzepiska (słow. Repiská, węg. Répásfalu),

gmina Łapsze Niżne (powiat nowotarski; jedyna w całości leżąca na Spiszu):

Falsztyn (słow. Falštín, węg. Falstin), Frydman (słow. Fridman, węg. Frigyesvágása), Kacwin (słow. Kacvín, węg. Szentmindszent), Łapszanka (słow. Lapšanka, węg. Kislápos), Łapsze Niżne (słow. Nižné Lapše, węg. Alsólápos), Łapsze Wyżne (słow. Vyšné Lapše, węg. Felsőlápos), Niedzica (słow. Nedeca, węg. Nedec), Trybsz (słow. Tribš, węg. Újterebes),

gmina Nowy Targ (powiat nowotarski):

Dursztyn (słow. Durštín, węg. Dercsény), Krempachy (słow. Krempachy, węg. Bélakorompa), Nowa Biała (słow. Nová Belá, węg. Újbéla).

Do Polski włączono wówczas również następujące orawskie miejscowości:

gmina Jabłonka (powiat nowotarski):
Chyżne (słow. Chyžné), Jabłonka (słow. Jablonka), Lipnica Mała (słow. Malá Lipnica), Zubrzyca Dolna (słow. Doĺná Zubrica ), Zubrzyca Górna (słow. Horná Zubrica), Orawka (słow. Oravka), Podwilk (słow. Podvlk),
gmina Lipnica Wielka (powiat nowotarski):
Lipnica Wielka (słow. Veľká Lipnica),
gmina Czarny Dunajec (powiat nowotarski):
Podszkle (słow. Podškle), Piekielnik (słow. Pekelník),
gmina Raba Wyżna (powiat nowotarski):
Bukowina (słow. Bukovína),  Harkabuz (słow. Harkabúz), Podsarnie (słow. Podsrnie).

Do 1920 roku dzieje północnych skrawków Spisza i Orawy, dawnych komitatów węgierskich (uherskich), były od zawsze, i to od niepamiętnych czasów, związane z koroną św. Stefana – Węgrami – Uhrami. Po przyłączeniu tych terenów do Polski na mocy decyzji Rady Ambasadorów, II Rzeczypospolitej utworzyły z przyłączonych 12 orawskich i 13 spiskich miejscowości powiat spisko-orawski, uwzględniając tym samym odrębność narodową, kulturową, prawną i historyczną ludności Spisza i Orawy.

Powiat spisko-orawski istniał do 1925 roku i został zlikwidowany z powodów politycznych, gdyż ówczesne polskie władze uznały, iż istnienie tego powiatu uniemożliwia pełną ”integrację” ludności Spisza i Orawy z macierzą. Pierwszym i jedynym starostą tego powiatu był dr Jan Bednarski z Nowego Targu, były działacz plebiscytowy. Siedziba Starostwa Spisko-Orawskiego znajdowała się w Nowym Targu i była położona eksterytorialnie w stosunku do administrowanego terytorium. Na Spiszu filia Starostwa znajdowała się w Łapszach Niżnych, zaś na Orawie w Jabłonce.

W 1938 r., bezpośrednio po podpisaniu Układu w Monachium, do Polski włączono na Spiszu: Leśnicę i Javorinę, a na Orawie Suchą Górę i Głodówkę.

W latach 1939-35 tereny Spisza i Orawy (łącznie z terenami przyłączonymi do Polski w 1938 r.) włączono do  Republiki Słowackiej, a na mocy protokołu podpisanego 20 maja 1945 r. w Trstenej ponownie włączono do Polski. 

Pierwsze związki Słowaków na Spiszu i Orawie powstały w l947 r., po podpisaniu Układu o przyjaźni między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką, i początkowo działały nielegalnie, bez wymaganej rejestracji, co naraziło działaczy słowackich na dotkliwe szykany i prześladowania ówczesnych władz. Słowackie stowarzyszenia uzyskały ostatecznie rejestrację 5 stycznia l949 r., po wielu interwencjach i protestach mieszkańców Spisza i Orawy oraz licznych interwencjach dyplomatycznych, w związku z nieprzestrzeganiem zawartego 10 marca 1947 r. Układu o przyjaźni między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką, Słowakom jako pierwszym udało się doprowadzić do rejestracji własnych stowarzyszeń. Ciekawą sprawą jest fakt, że organ rejestrowy, wydając decyzje w pośpiechu – po interwencji –  zarejestrował nazwę wyłącznie w języku słowackim: SPOLOK ČECHOV A SLOVÁKOV  w skrócie SČS. Zarejestrowano wówczas bowiem dwa stowarzyszenia o tej samej nazwie, co też jest pewnym ewenementem. Jedno na Orawie z siedzibą władz w Jabłonce, drugie na Spiszu, z siedzibą władz w Łapszach Niżnych. Stowarzyszenia te nie otrzymywały żadnych dotacji, a całość działalności kulturalnej oparta była na dochodach ze składek członkowskich, dochodów z przedstawień amatorskich zespołów teatralnych, zabaw i innych imprez. Państwo zobowiązało się jedynie do przekazania domu w Chyżnem z przeznaczeniem na siedzibę SČS na Orawie. Władze nigdy jednak nie wywiązały się z tego zobowiązania, pomimo specjalnej uchwały ówczesnego Rządu RP.

W 1957 r. słowackie  związki działające na Spiszu i Orawie aktywnie włączyły się  do powstałego wówczas ogólnopolskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Czechów i Słowaków  w Polsce z siedzibą władz naczelnych w Warszawie. Wielkim pozytywem tego stowarzyszenia był fakt, iż prowadziło ono działalność gospodarczą. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Czechów i Słowaków  w Polsce powołało pięć zakładów: PRODUS 1 i PRODUS 2 przy ul. Mysiej 2 w Warszawie, Zakład Wyrobów z Tworzyw Sztucznych przy Al. Słowackiego 29 w Krakowie, Zakład Remontowo-Budowlany nr 1 przy ul. Dietla 115 w Krakowie i Zakład Robót Przemysłowych i Terenowych nr 2 przy ul. Długosza 14, również w Krakowie.  Znalazły się wówczas pierwsze większe pieniądze na działalność kulturalną na Spiszu i Orawie, na tworzenie i wyposażanie świetlic, na pomoc stypendialną dla uczniów i studentów, na różnego rodzaju szkolenia gry na instrumentach, a przede wszystkim na wsparcie budowy nowego budynku Słowackiego Liceum Ogólnokształcącego w Jabłonce na Orawie. Prezesem Zarządu Głównego na zjeździe zjednoczeniowym czeskich i słowackich towarzystw w Krakowie 9-10 marca 1957 r. został wybrany Adam Chalupec (krewny Poli Negri - Barbary Apolonii Chalupec). Trwałym osiągnięciem tego stowarzyszenia było rozpoczęcie działalności wydawniczej i powołanie  - redakcji miesięcznika Život, czasopisma  dla mniejszości słowackiej wydawanego nieprzerwalnie od l958 r. do chwili obecnej.

Czasopismo Život, które również obecnie jest organem prasowym Towarzystwa Słowaków w Polsce, jest ważnym ogniwem życia społecznego słowackiej mniejszości narodowej w Polsce. W okresie od 1957 r., kiedy ukazał się pierwszy, okolicznościowy numer tego pisma (z okazji I Zjazdu Towarzystwa), który nazwano Krajanský život, czasopismo to przeszło szereg zasadniczych zmian. Pierwszy numer, który ukazał się 9 marca 1957r., był wydany na powielaczu i poświęcony był w większości problematyce rodzącego się ogólnopolskiego stowarzyszenia. Następne dwa, styczeń i luty-marzec l958 r., wydano już pod nową, obecną nazwą „Život”, jako jednodniówki okolicznościowe w formacie B3, m. in. w związku z mającymi się odbyć wyborami do Sejmu i rad narodowych, na co udało się ówczesnym władzom towarzystwa uzyskać dwa jednorazowe zezwolenia. Pierwotna nazwa, Krajanský život, zaproponowana przez działaczy towarzystwa, nie została jednak przez ówczesne władze zaakceptowana. Ostała się więc nazwa skrócona, Život i ta pozostała do dnia dzisiejszego.

Pierwszym redaktorem naczelnym miesięcznika Czechów i Słowaków w Polsce został warszawski Słowak, Adam Chalupec. Wielki wkład w organizację czasopisma „Život” wniósł również Mirosław Iringh, legendarny dowódca 535 plutonu Słowaków w AK, biorącego czynny udział w Powstaniu Warszawskim.

Początkowo Zarząd Główny TSKCiS nie podawał składu redakcji. A nazwisko Adama Chalupca – jako redaktora naczelnego - w stopce redakcyjnej czasopisma podane zostało dopiero od września l958 r. W numerach od 0 do 5 składu redakcji nie podawano. Pierwszy opublikowany skład kolegium redakcyjnego z września był więc następujący: Adam Chalupec (redaktor naczelny), Emil Benčík (sekretarz redakcji), Augustyn Bryja, Ignác Nižnik, Lidia Mšalová, Alena Matelová, Hana Svočiková, Julia Berli-Wdowicka (redaktor graficzny) i Bogusław Włodarski. Redakcja mieściła się w Warszawie przy Al. Jerozolimskich 47, a czasopismo -  zgodnie z ramowymi warunkami pozwolenia – włączono do Wydawnictwa „Prasa Krajowa” - RSW „Prasa” Warszawa.

Powołanie samodzielnego czasopisma dla mniejszości czeskiej i słowackiej w Polsce, wydawanego później nieprzerwanie przez czterdzieści dziewięć lat, było wielkim wydarzeniem w życiu tych społeczności. Na pismo w języku słowackim i czeskim istniało wówczas w Polsce wielkie zapotrzebowanie. Świadczy o tym bez wątpienia fakt, że już w roku następnym,  l959, prenumerata na terenie całego kraju osiągnęła 13 700 odbiorców, a łączny drukowany nakład osiągnął pułap dwudziestu tysięcy egzemplarzy. Trudno w chwili obecnej, po tylu latach, ocenić skalę zaangażowania ówczesnych działaczy. Można jednak zdecydowanie stwierdzić, że odezwa Náš program, opublikowana przez Prezydium Zarządu Głównego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Czechów i Słowaków w Polsce, zamieszczona w pierwszym okolicznościowym numerze, spełniła swoje posłanie. Były to słowa na miarę tworzącej się historii:

Mili krajanie. Otrzymujecie do rąk nadzwyczajne wydanie czasopisma Život.

Pierwszy raz trafia bezpośrednio do Waszych rąk pismo drukowane i wydawane tutaj w Polsce, w Waszym języku ojczystym. Trzeba tę okazję wykorzystać, aby uprzejmie ze sobą porozmawiać. Interesujących tematów nam nie brakuje... Jesteśmy przekonani, że każdy z krajanów odczuwa potrzebę wymiany poglądów. Taką potrzebę wymiany poglądów odczuwa Zarząd Główny naszego Towarzystwa, które już od kilku miesięcy rozwija w naszym kraju aktywną działalność. O działalności tej chcielibyśmy z Wami porozmawiać.

Adam Chalupec pełnił funkcję redaktora naczelnego do czerwca 1990 r. Od lipca 1990 roku funkcję redaktora naczelnego objął red. Jan Szpernoga i pełnił ją do lipca 2006 r., do przejścia na emeryturę. Od sierpnia 2006 r. Agáta Jendžejčíková. Siedziba Redakcji Život znajdowała się początkowo przy Alejach Jerozolimskich 37, później przy Alejach Jerozolimskich 47, a po wybudowaniu Hotelu Forum  w 1970 r. na Foksal 13, gdzie mieści się do maja 1993 r., do jej przeniesienia do Krakowa, do budynku Towarzystwa Słowaków, przy ul. św. Filipa 7/7, który został zakupiony w 1991 r. Pierwszym numerem wydanym już w Krakowie był numer z kwietnia 1993 r. Nakład miesięcznika Život w chwili obecnej wynosi 2100 egzemplarzy, jest przygotowywany  i w całości drukowany w Drukarni Towarzystwa Słowaków w Krakowie, techniką offsetową, w formacie A4 i objętości 40 pełnokolorowych stron. Kolportaż odbywa się za pośrednictwem kół i oddziałów terenowych towarzystwa. Aktualnie wydawanie czasopisma Život wspierane jest przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (do 2005 r. przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego) w formie dotacji celowych.

Dobrze rozwijająca się działalność Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Czechów i Słowaków w Polsce w latach 1957- 60 nie trwała jednak długo. Po odwilży jaka wówczas zaistniała, władze zaczęły stopniowo ograniczać samodzielną działalność Towarzystwa, a w szczególności samodzielną działalność gospodarczą, jaką to towarzystwo podjęło, nie wpisywała się jednak w ówczesną politykę ideologiczną marksistowskiego państwa. Pod naporem rosnącej biurokracji partyjnej została ona w l960 r. zaniechana, Towarzystwo rozwiązano, a rozwijające się zakłady zlikwidowano. Dorobek trzyletniego okresu budowy zaplecza syndyk masy upadłości TSKCiS likwidował przez osiem lat.

Działające obecnie Towarzystwo Słowaków w Polsce jest kontynuatorem poprzednich, działa od l961 r. Powołane zostało na zjeździe założycielskim 21 grudnia 1961 r. w Krakowie i zarejestrowane zostało w dniu następnym 22 grudnia 1961 r. Przyjęło nazwę Czechosłowackie Stowarzyszenie Kulturalne w Polsce. Przewodniczącym został Jan Molitoris, wiceprzewodniczącymi: Wilhelm Tomasz, Augustyn Bryja i Ignacy Nižník, sekretarzem Peweł Deresz, skarbnikiem Jan Magera, członkami: Jan Kovalik, Lýdia Mšalová i Miroslav Liban. Siedzibą władz stał się Kraków z adresem Zarządu Głównego przy ul. Dietla 115.

Pierwsza nazwa wpisana do rejestru stowarzyszeń i związków, decyzją Urzędu Spraw Wewnętrznych Prezydium Rady Narodowej w Krakowie nr USW.S.I-1/12/61 z dnia 22 grudnia l961 r.: Czechosłowackie Stowarzyszenie Kulturalne w Polsce została zmieniona.

Decyzja Urzędu Spraw Wewnętrznych Prezydium Rady Narodowej w Krakowie nr USW.II.80/21/67 z dnia 14 czerwca 1967 r. zatwierdzono zmiany statutu uchwalonego na III Zjeździe Krajowym 9 kwietnia 1967 r. w Krakowie  i wpisano nową nazwę: Towarzystwo Kulturalne Czechów i Słowaków w Polsce.
Decyzja Urzędu Miasta Krakowa Wydziału Społeczno-Administracyjnego nr SA.II.6010-4/85 z dnia 26 listopada 1985 r. . zatwierdzono zmiany statutu uchwalonego na VII Zjeździe Krajowym 19 listopada 1984 r. w Krakowie,  i wpisano nazwę: Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Czechów i Słowaków w Polsce.
Postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Krakowie Wydziału I Cywilnego Sygn. Akt NS. Rej. 36/96  z dnia 6 marca 1996 r. dokonano rejestracji zmiany statutu uchwalonego na IX Zjeździe Krajowym 22 stycznia 1995 r. w Krakowie i wpisano do rejestru stowarzyszeń nazwę: Towarzystwo Słowaków w Polsce.
Pod ostatnią nazwą Towarzystwo Słowaków w Polsce prowadzi działalność do chwili obecnej i posiada pełną ciągłość prawną. Siedzibą władz naczelnych Towarzystwa jest Kraków. Przewodniczącym ZG jest prof. dr hab. Józef Ciągwa z Katowic, a sekretarzem generalnym dr Ludomir Molitoris.

Głównym celem działalności Towarzystwa Słowaków w Polsce jest organizowanie amatorskiego ruchu artystycznego, czytelnictwa oraz nauki języka słowackiego, a także podtrzymywanie związków z macierzą. Towarzystwo organizuje również szereg imprez kulturalnych. Do najważniejszych  należą: Przegląd Teatrzyków Amatorskich, Przegląd Orkiestr Dętych, Konkurs Poezji i Prozy Słowackiej, Konkurs Poznaj Słowację – Ojczyznę Swoich Przodków, Dni Kultury Słowackiej na Spiszu i Orawie oraz Letnie Obozy Językowe Młodzieży Słowackiej na Słowacji. Towarzystwo prowadzi również kursy nauki języka słowackiego.

W ramach działalności społeczno-kulturalnej prowadzi szkolenia orkiestr i kapel, 10 świetlic terenowych oraz kilka zespołów folklorystycznych, orkiestr dętych i kapel.

W budowie jest infrastruktura społeczno kulturalna – Dom Kultury Słowackiej w Kacwnie i Centrum Kultury Słowackiej w Nowej Białej na Spiszu. Obecnie TSP przygotowuje program aktywizacji działalności na terenach wiejskich, na Spiszu i Orawie.

W Krakowie, w siedzibie Towarzystwa przy ul. św. Filipa 7, działa również Galeria Sztuki Słowackiej, w której organizowane są wystawy twórców słowackich. Zorganizowano m. in. wystawy: Lidii Mšalovej - Moja Orawa, Jozefa Lackoviča - Farebný svet Jozefa Lackoviča, artystów z miasta Modrá - 1999 r., grafiki Roberta Jančoviča, fotografii Robo Kočana - „Rysowanie światłem”, malarstwa grupy Cont Art z Žiliny - 2000 r., malarstwa Daniela Bidelnicy, Dušana Sekeli, Jarmily Veľkej, grafiki Vladimíra Gažoviča - 2001 r., Milana Sokola, Stanislava Troppa, malarstwa Jána Kudlički, Rastislava Biarnicy z Ružomberka, Mikuláša Kilimčáka „Misja Cyryla i Metodego” - 2002 r., grafiki i fotografii  Štefana Adamika, fotografii Ľubo Bechného, grafiki Vladimíra Gažoviča, Dušana Kállaya - 2003 r., Františka Kolkoviča „Moje pejzaże”, ekslibrisów słowackich i czeskich twórców, malarstwa Stano Trepača, Hedvigi Hamžíkovej - „Iné stratygráfie”-2004 r., fotografii Igora Laciaka  „Naša Európa”, malarstwa „Tajemnice kobiecej duszy”, Ivana Popoviča - karykatury , fotografii Daniela Popoviča, malarstwa Ondreja Ivana „Moje obrázky z Oravy” - 2005 r., prac plastycznych „Kolorowy świat spiskich i orawskich dzieci, malarstwaLidii Mšalovej - 2006 r., malarstwa „Na skrzypcach malowane” - 2007 r.

Towarzystwo prowadzi również szeroką działalność wydawniczą. Jest od l993 r. wydawcą Almanachu Słowacy w Polsce, w l994 r. wydało monografię Zbigniewa Tobjańskiego Czesi w Polsce, z okazji 50. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego pracę Słowacy w Powstaniu Warszawskim pod redakcją red. Jana Szpernogi i prof. Józefa Ciągwy, a w l996 r. monografię prof. Józefa Ciągwy Dzieje i współczesność Jurgowa 1546-1996, Studia z dziejów średniowiecznego Spisza M. Homzy i S. Sroki  w 1999 r., w 2002 r. pracę naukową J. Kwieka Z dziejów mniejszości słowackiej na Spiszu i Orawie w latach 1945-1957 , Krajanský spevník.

W chwili obecnej Towarzystwo Słowaków w Polsce jest największym wydawcą słowackiej literatury pięknej. Nakładem Towarzystwa Słowaków w Polsce wyszło w okresie ostatniego dziesięciolecia 15 tytułów, między innymi: liryki Pavla O. Hviezdoslava Dzieci Prometeusza (1998), wybór poezji współczesnych polskich i słowackich autorów  Miasta i miejsca (2001), wybór poezji współczesnych polskich i słowackich autorów Spotkania (2003), Antologia współczesnej poezji słowackiej Bóg dał mi słowo (2002) i powieść historyczna Antona Hykischa Kochajcie królową (2003), prozę Pavla Vilikovského Wiecznie zielony... (2004),  poezje Jozefa Leikerta Rosa na duszy (2005), dramat Ivana Bukovčana Stryczek dla dwóch, czyli rzeź domowa(2006).

Towarzystwo Słowaków w Polsce posiada w Krakowie własną drukarnię, która prowadzi działalność usługową oraz wspomaga finansowo działalność statutową Towarzystwa.

W 2003 r. Drukarnia Towarzystwa Słowaków w Polsce uzyskała wyróżnienie w 43. Konkursie Najpiękniejszej Książki roku 2002 za druk książki Tomasza Ciecierskiego Brudnopisy, a w roku 2004, w kolejnej edycji tego konkursu, nagrodę główną za druk katalogu Jana Młodożeńca „Ubu Król. 40 portretów wg sztuki Alfreda Jarry”.