Harkabuz

Wieś Harkabuz powstała pod koniec XVI wieku „na drsných miestach“ górnej Orawy, gdy właściciele Państwa Orawskiego zaczęli osiedlać na stałe, w bardziej trwałych osiedlach, wolną ludność zajmującą się pasterstwem, w celu obrony i uzyskania nowych dochodów. Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z 1593 r., kiedy wzmiankowana jest pod nazwą „Ondreyowske hornya“. Późniejszą swoją nazwę Harkabuz przejęła od pierwszego sołtysa Bartolomeja Harkabusza, który założył wieś razem z pięcioma innymi chłopami wołoskimi.

Wieś posiada typową łańcuchową zabudowę kolonizacyjną, która jest pozostałością po pierwszym sposobie zasiedlania, kiedy podzielona została na tzw. role lub zarębki, przebiegające w poprzek przez cały obszar wsi. W 1659 r. żyło tutaj 282 katolików, jednak pod koniec XVII w. wieś opustoszała w wyniku wojen religijnych, a w wyniku najazdu i rabunków wojsk litewskich króla Jana III Sobieskiego została niemal zupełnie zniszczona. Mieszkańcy początkowo utrzymywali się z pasterstwa. Stopniowo zaczęli zajmować się rolnictwem, a w związku z tym, że w górzystych warunkach nie zawsze wystarczało pożywienia na zapewnienie podstawowych potrzeb, na początku XVIII w. zaczęli zajmować się skupywaniem lnu w sąsiedniej Polsce, który następnie przetwarzali, przędli nici i dorabiali na ich sprzedaży.

Wieś początkowo należała do parafii Jabłonka, później do parafii Podwilk. Własnego kościoła mieszkańcy nie posiadali. Z zabytków sakralnych zachowała się we wsi drewniana dzwonnica z XVIII w. i zabytkowy 4-metrowy krzyż-figura z 1843 r. na miejscowym cmentarzu.
Według spisu ludności w 1880 r., który po raz pierwszy uwzględniał język ojczysty, wieś liczyła 75 domów i 363 mieszkańców, z których 335, a więc 92,28%, było narodowości słowackiej. Na przełomie XIX i XX w. znaczna liczba mieszkańców Harkabuza wyemigrowała za pracą i chęcią znalezienia lepszych warunków życia do Ameryki.

W 1920 r. Harkabuz wraz z kilkoma innymi orawskimi miejscowościami został przyłączony do Polski, w 1939 r. z powrotem został włączony do Słowacji, a w 1945 r. ponownie przyłączony do Polski, gdzie leży do dnia dzisiejszego. Po przyłączeniu do Polski część mieszkańców narodowości słowackiej wyemigrowała do ówczesnej Czechosłowacji. Po II wojnie światowej we wsi działała szkoła ze słowackim językiem nauczania. W późniejszym okresie język słowacki nauczano już tylko jako przedmiot nadobowiązkowy. We wsi aktywnie działa również Koło Towarzystwa Słowaków w Polsce, przy którym w przeszłości funkcjonował teatrzyk, grupa folklorystyczna i kapela smyczkowa. W Harkabuzie działała kapela akordeonistów, którzy grali na guzikówkach – heligonkach.

Licznik wizyt

15549
Wejść w tym miesiącu: 7178