Historia czasopisma Život

Czasopismo Život – organ prasowy Towarzystwa Słowaków w Polsce Czasopismo Život, jest słowackim miesięcznikiem wydawanym nieprzerwalnie od 1958 r., i od momentu swojego powstania jest odzwierciedleniem życia słowackiej mniejszości narodowej żyjącej w Polsce. Wydawanie czasopisme ma bezpośredni związek z działalnością słowackich stowarzyszeń, jakie na przestrzeni lat działały na terenie Polski. W 1957 r. słowackie związki działające na Spiszu i Orawie aktywnie włączyły się do powstałego wówczas ogólnopolskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Czechów i Słowaków w Polsce z siedzibą władz naczelnych w Warszawie, które od czerwca 1958 r. rozpoczęło wydawanie miesięcznika o nazwie „Život”, który stał się jego organem prasowym a wkrótce ważnym ogniwem życia społecznego słowackiej mniejszości narodowej w Polsce. Pierwszy, okolicznościowy numer tego czasopisma, który nazwano „Krajanský Život”. Ukazał się z okazji I Zjazdu Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Czechów i Słowaków w Polsce, był wydany na powielaczu i poświęcony był w większości problematyce rodzącego się ogólnopolskiego stowarzyszenia. Następne dwa, styczeń i luty-marzec 1958 r., wydano już pod nową nazwą „Život”, jako jednodniówki okolicznościowe w formacie B3 m.in. w związku z mającymi się odbyć wyborami do Sejmu i rad narodowych, na co udało się ówczesnym władzom towarzystwa uzyskać dwa jednorazowe zezwolenia.

Pierwotna nazwa, „Krajanský Život”, zaproponowana przez działaczy towarzystwa, nie została jednak przez władze zaakceptowana. Ostała się więc nazwa skrócona, „Život” i ta pozostała do dnia dzisiejszego. Pierwszym redaktorem naczelnym miesięcznika „Život” a zarazem prezesem Zarządu Głównego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Czechów i Słowaków w Polsce został warszawski Słowak, Adam Chalupec (krewny Poli Negri – Barbary Apolonii Chalupec). Wielki wkład w organizację czasopisma „Život” wniósł również Mirosław Iringh, legendarny dowódca 535 słowackiego plutonu AK, biorącego czynny udział w Powstaniu Warszawskim. W stopce redakcyjnej czasopisma nazwisko Adama Chalupca pojawia się jednak dopiero od września 1958 r., w numerach poprzednich składu redakcji nie podawano. Pierwszy opublikowany skład kolegium redakcyjnego z września był więc następujący: Adam Chalupec (redaktor naczelny), Emil Benčík (sekretarz redakcji), Augustyn ryja, Ignác Nižnik, Lidia Mšalová, Alena Matelová, Hana Svočiková, Julia Berli-Wdowicka (redaktor graficzny) i Bogusław Włodarski. Redakcja mieściła się w Warszawie przy Al. Jerozolimskich 47, zaś rzeczywistym wydawcą – w ramach uzyskanego przez towarzystwo pozwolenia – Wydawnictwa „Prasa Krajowa” – RSW „Prasa” Warszawa. Powołanie samodzielnego czasopisma dla mniejszości czeskiej i słowackiej w Polsce, wydawanego później nieprzerwalnie przez 39 lat, stało się wielkim wydarzeniem w życiu tej społeczności, na które istniało wówczas wielkie zapotrzebowanie. Świadczy o tym bez wątpienia fakt, że już w roku następnym, 1959, prenumerata na terenie całego kraju osiągnęła 13 700 odbiorców a łączny drukowany nakład osiągnął pułap dwudziestu tysięcy egzemplarzy. Trudno w chwili obecnej, po tylu latach, ocenić skalę zaangażowania. Można jednak zdecydowanie stwierdzić, że odezwa „Náš program”, opublikowana przez Prezydium Zarządu Głównego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Czechów i Słowaków w Polsce zamieszczona w pierwszym okolicznościowym numerze, spełniła swoje posłanie.

Były to słowa na miarę tworzącej się historii:
„Mili krajanie. Otrzymujecie do rąk nadzwyczajne wydanie czasopisma „Život”. Pierwszy raz trafia bezpośrednio do Waszych rąk pismo drukowane i wydawane tutaj w Polsce, w Waszym języku ojczystym. Trzeba tę okazję wykorzystać, aby uprzejmie ze sobą porozmawiać. Interesujących tematów nam nie brakuje… Założenie naszego Towarzystwa stało się więc dla każdego tutejszego Czecha i Słowaka oraz dla kwestii rozwoju naszych mniejszości narodowych momentem bardzo ważnym.”
Jesteśmy przekonani, że każdy z krajanów odczuwa potrzebę wymiany poglądów. Taką potrzebę wymiany poglądów odczuwa Zarząd Główny naszego Towarzystwa, które już od kilku miesięcy rozwija w naszym kraju aktywną działalność. O działalności tej chcielibyśmy z Wami porozmawiać.”

Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Czechów i Słowaków w Polsce zostało założone w marcu 1957 r., jako wynik działalności Komitetu Organizacyjnego i ogólnokrajowego zjazdu, który odbył się w Krakowie. Do Towarzystwa przystąpiły niektóre niezależnie zorganizowane grupy czeskich i słowackich mniejszości w Polsce oraz nie zorganizowani do chwili obecnej Czesi i Słowacy.

Miesięcznik społeczno-kulturalny Život, stał się więc pismem narodowościowym, zajmującym się ogólnie pojętymi kwestiami społecznymi słowackiej i czeskiej mniejszości narodowej żyjącej w Polsce. Przez wiele lat porusza więc problematykę działalności zmieniającego się ruchu stowarzyszeniowego Słowaków w Polsce (do 1995 również Czechów), zajmuje się sytuacją prawną tej grupy społecznej, jej problemami asymilacyjnymi w polskim społeczeństwie oraz jej osiągnięciami i trudnościami, na jakie napotyka. Ważną problematyką, jaka systematycznie poruszana jest przez „Život”, są kwestie szkolnictwa słowackiego w Polsce, problematyka łączności z macierzą, jak również kwestie równouprawnienia narodowego. „Život” jest więc zdecydowanie czasopismem, które za główny cel stawia sobie problem pielęgnowania słowackiego języka ojczystego oraz rozwijania słowackiej świadomości narodowej i mowy ojczystej Słowaków żyjących w Polsce (do 1995 r. również j. czeskiego). Wydawany nieprzerwalnie należy w chwili obecnej do grupy najstarszych wydawanych w Polsce czasopism. W przeszłości wydawanie czasopisma „Život” wspierane było przez Ministerstwo Kultury i Sztuki (do 2005 r.) a w chwili obecnej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w formie dotacji celowych.

Adam Chalupec był redaktorem naczelnym do czerwca 1990 r. a od lipca 1990 r. funkcję redaktora naczelnego objął redaktor Ján Špernoga i pełnił ją do lipca 2006 r. do przejścia na emeryturę. Od sierpnia 2006 r. redaktorem naczelnym jest Agáta Jendžejčíková.

Redakcja mieści się w Krakowie, przy ul. św. Filipa 7 a od 1993 r., po likwidacji RSW „Książka-Prasa-Ruch”, wydawcą jest Towarzystwo Słowaków w Krakowie. Nakład w chwili obecnej wynosi 2100 egzemplarzy, jest przygotowywany i w całości drukowany w drukarni Towarzystwa Słowaków w Krakowie, techniką offsetową, w formacie A4 i objętości 44 stron pełnokolorowych. Kolportaż odbywa się za pośrednictwem kół i oddziałów terenowych Towarzystwa.

Czasopismo „Život”, które wysyłane jest w chwili obecnej do większości państw europejskich, USA, Kanady, należy obecnie do najbardziej bogatych pod względem objętości i formy słowackich czasopism o stałym cyklu wydawniczym, jakie wydawane są za granicami Słowacji. Jest to wynik wieloletniej pracy zmieniających się zespołów redakcyjnych, wyraz aktywności sporej grupy korespondentów terenowych oraz zapotrzebowania, jakie nadal istnieje w środowisku społeczności słowackiej w Polsce.

Licznik wizyt

15399
Wejść w tym miesiącu: 7028